Birol BOZKURT
Bankacılık sektöründe iki seçim arasında hem kredi hem mevduat cephesinde hareketli günler yaşanıyor. Bankacılık sektörü kaynak tarafında rekabeti sonuna kadar yaşarken kredi cephesinde çok dikkatli bir yol çizmeye çalışıyor.
Bir süreden beri gelen regülasyonlar, hem bankacılık sektöründe hem iş dünyasında yoğun pazarlıkların yaşandığı bir sürecin kapılarını açtı. KKM’de müşterinin mevduatına göre faiz de ve primde bankalar kesenin ağzını açarken kredi tarafında da avantajlı ürünlerle müşteri yarışına girdi.
Aralık 2021 yılında hayatımıza giren Kur Korumalı Mevduat (KKM) hesaplarına yönelik tartışmalar gündemdeki yerini koruyor. 24 Eylül 2021’de başlayan faiz indirimlerinin hemen arkasından döviz kurlarında hızlı bir artış görmüştük. 23 Eylül’de 8.65 TL düzeyinde olan dolar kuru 20 Aralık günü, KKM açıklamasının hemen öncesinde 18.36 TL’ye kadar yükselmişti. 24 Eylül-20 Aralık tarihleri arasında kalan 88 gün içerisinde dolar Türk lirası karşısında %112 değer kazanmıştı.
KKM’nin duyurulmasıyla çok hızlı bir şekilde düşüşe geçen dolar 11 liralara kadar gerilemişti. 20 Aralık’tan sonra hızla değer kaybeden dolar o tarihten itibaren kademeli olarak yükselişe geçti. Bugünlerde 19,80 TL’leri geçen dolar kurundaki yükselişi önlemek isteyen Merkez Bankası, KKM’yi özendirmek için bu süreçte bir dizi uygulamayı hayata geçirdi.
İlk başlarda KKM faizini politika faizinin 3 puan üzeri ile sınırlayan Merkez Bankası, mart ayının sonun bu sınırı da tamamen kaldırdığını duyurmuştu. Dövizden dönüşümlü olan KKM’lerde tavan 26 Ocak’ta kaldırılmıştı. Böylece hızla yüskelişe geçen KKM faizleri şimdilerde yüzde 40’lara yaklaşmış durumda. TL mevduat faizleri ise hali hazırda yüzde 40’ları aştı.
KKM’ de primler yüzde 5’e ulaştı
Müşterilerini KKM’ye yönlendirmek isteyen bankalar müşterilerine verdikleri primleri artırmaya başladı. Döviz hesaplarına uygulanan faizlerin artmaya başladığını daha önce yazmıştık.
Ancak liralaşma stratejisi kapsamında KKM hesaplarının özendirilmesi çabasında bugün gelinen noktayı DÜNYA’ya anlatan iş dünyası kaynaklarından elde ettiğimiz bilgilere göre altın ve döviz dönüşümlü KKM hesaplarında primler yüzde 5’lere ulaşmış durumda. Örneklendirmek gerekirse 1,5 milyon TL değerindeki altın hesabının KKM’ye dönüştürülmesi karşılığında banka müşterinin hesabına 75 bin TL nakit prim yatırıyor.
Bunun dışında yüzde 40’lara yakın faiz oranları da müşterilere sunuluyor. KKM’nin devreye alındığı hafta yani 24 Aralık 2021 haftasında 238,9 milyar dolar olan Döviz Tevdiat Hesaplarının (DTH) büyüklüğü 12 Mayıs 2023 haftasında 185,6 milyar dolara geriledi.
Faiz indirimleri öncesindeki son iki yıllık süreçte yabancı mevduatların toplam mevduatlar içindeki payı %50-55 aralığında seyrediyordu. Faiz indirimleri ile birlikte insanların hızla dövize yönelmesi, bu payı %65’e kadar yükseltti. KKM’nin uygulanmaya başlaması ile birlikte bu pay hızla azaldı ve 2023 Mart ayı itibariyle bu pay %42’ye geriledi.
Mevduat faizleri yüzde 40’ı aştı
Mevduat faizleri ile politika faizi arasındaki makas ise açılmaya devam ediyor. Merkez Bankası verilerine göre TL mevduat faizlerinde uygulanan azami faiz oranları en son açıklanan mart ayı verilerine göre yüzde 40’ı buldu. Yılın ilk ayında yüzde 30 faiz getirisi sunan 1 yıl ve daha uzun vadeli TL mevduatta uygulanan azami faiz martta yüzde 40’a çıktı.
Konuştuğumuz bankacılık kaynakları bu oranların yüzde 40’ları aştığını hatta bazı bankalarda oranların yüzde 50’lere yaklaştığını söylüyor. 3 aya kadar vadeli TL mevduatlarda azami faiz oranı yüzde 39,5’e yükselirken, 1 aya kadar vadeli mevduatlarda faiz ise yüzde 38 seviyesinde. 3 aya kadar vadeli TL mevduatta ortalama faiz oranı ise 12 Mayıs haftasında yüzde 30,47’e kadar çıktı.
5 Mayıs haftasında faiz yüzde 29,05 olarak gerçekleşmişti. 12 Mayıs haftası verilerine göre ihtiyaç kredisinde uygulanan faiz oranı son iki ayda hızla yükselerek yüzde 34’ü aştı. Tüketici kredisinde faiz ise yüzde 30 sınırında bulunuyor. Politika faizi ise yüzde 8,5 seviyesinde.
Kredi faizleri dalgalanıyor
Geçen hafta yaşanan gelişmelerden sonra nakit avans ve KMH’da sınırlar kaldırılsa da vatandaşın ihtiyaç kredi talebi yüksek seyrediyor. Konut ve taşıtta frene basan bankalar ihtiyaç kredisinde ise regülasyon nedeniyle kredi faizlerini çok sık değiştirebiliyor.
Bazı bankalarda gün içinde şubeden alınan ihtiyaç kredisi faizi kişinin gelirine ve notuna göre değişmekle birlikte 1 puıandan fazla oynama gösterebiliyor. Bankacılar buna neden olarak gelen talebi karşılarken tahvil alımı zorunluluğu nedeniyle talebi kesmek için faizin yukarı çekildiğini talep normalleştiğinde ise piyasa şartlarına geri dönüldüğünü anlattı.
